Staw kolanowy jest największym stawem w ciele człowieka. Jest to rodzaj stawu zawiasowego, który umożliwia ruchy zgięcia i wyprostu oraz ruchy rotacyjne. Bez tego nie moglibyśmy chodzić, biegać, skakać, czy jeździć na rowerze. Ze względu na swoje umiejscowienie i ciągłe obciążanie, staw kolanowy jest najbardziej podatny na uszkodzenia. Staw ten położony jest między kością udową i piszczelową, a więc pełni funkcję ich łącznika. Zasadniczo zbudowany jest z trzech głównych elementów – łąkotek, więzadeł i rzepki.
Więzadło krzyżowe przednie – urazy i leczenie
Wyróżniamy dwa rodzaje więzadeł – zewnętrze i wewnętrzne. Zapewniają one stabilność kolan podczas ruchów. Jednym z więzadeł wewnętrznych jest więzadło krzyżowe przednie i to właśnie ono najczęściej ulega uszkodzeniom. Przyczyną kontuzji jest zazwyczaj nieprawidłowe ustawienie kolana podczas wykonywania aktywności fizycznej – podudzie zrotowane jest do wewnątrz przy ustabilizowanej stopie. Bardzo często dzieje się tak u piłkarzy, koszykarzy czy narciarzy. Do uszkodzenia może dojść również w wyniku zadziałania dużej siły (np. uderzenia) w boczną część kolana. Typowymi objawami są ostry ból z towarzyszącym mu słyszalnym trzaskiem, ograniczenie ruchomości, ograniczona zdolność obciążania kończyny, obrzęk, wrażliwość na ucisk oraz uczucie niestabilności kolana.
Pierwszym etapem leczenia takich kontuzji jest leczenie zachowawcze. Polega to na ograniczeniu ruchów rozciągających więzadło, wzmacnianiu mięśni odpowiadających za stabilizację kolana (czworogłowego uda i kulszowo-goleniowych) oraz poprawie kontroli motorycznej i zakresu ruchów. Jeśli nie przynosi to zadowalających efektów konieczne jest przeprowadzenie artroskopowej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego.
Rehabilitacja pooperacyjna dzieli się na trzy etapy:
- I etap (trwa od 1. do 4. dnia po operacji) – głównie obejmuje drenaż kończyny, czyli zapobieganie zastojowi limfy oraz poprawę krążenia. Można zacząć wykonywać ćwiczenia w szynach CMP zwiększające zakres ruchów.
- II etap (od 4. do 14. dnia po operacji) – etap, który wzmacniania mięśnie pośladkowe oraz przywodziciele i odwodziciele stawu biodrowego. Konieczne jest również rozciąganie pasma biodrowo-piszczelowego i mięśni kulszowo-goleniowych. W tym etapie dąży się do uzyskania pełnego wyprostu kolana.
- III etap (od 2. do 6. tygodnia po operacji) – nauka wykonywania czynności dnia codziennego przy pełnym obciążaniu kończyny. Nadal jednak należy uważać, aby nie przeciążać więzadeł, szczególnie podczas ruchów obrotowych.
Więzadło krzyżowe tylne – rehabilitacja
Więzadło krzyżowe tylne, jak sama nazwa wskazuje, stabilizuje kolano od strony tylnej. Do jego uszkodzenia dochodzi najczęściej w trakcie upadku na zgięte kolano lub podczas silnego, gwałtownego przeprostu. Jest to charakterystyczna kontuzja dla zawodników w sportach walki. Początkowo nie występują żadne objawy lub są one łagodne. Z czasem może jednak pojawić się obrzęk, sztywność czy problemy z chodzeniem. Zwykle uszkodzenie tylnego więzadła nie wymaga leczenia operacyjnego, a jedynie fizjoterapii. Polega ona na minimalnym unieruchomieniu z jednoczesnym wzmacnianiem mięśni. Powrót do sprawności może nastąpić nawet już po 3 tygodniach. Jednak w zaawansowanych przypadkach konieczna będzie rekonstrukcja więzadła. Rehabilitacja pooperacyjna jest bardziej zachowawcza niż w przypadku więzadła przedniego. Polega głównie na wzmacnianiu mięśnia czworogłowego uda oraz ćwiczeniach stabilizacji centralnej i czucia głębokiego. Pomocne mogą być też masaże oraz terapia manualna.
Konsekwencje urazu
Należy pamiętać, że nieleczone kontuzje kolana mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne. W przypadku uszkodzeń więzadła krzyżowego przedniego i więzadła krzyżowego tylnego rehabilitacja jest bardzo istotna i odpowiednio dobrane ćwiczenia oraz zabiegi pozwolą nam wrócić do pełnej sprawności fizycznej. Czas rekonwalescencji zależy od rodzaju uszkodzenia, ogólnego stanu zdrowia, wieku czy indywidualnych predyspozycji pacjenta.